عزت نفس را به او هدیه دهید

در اغلب فرهنگ‌ها عوامل نخست اجتماعی شدن فرزند، والدین او هستند. والدین به سه شکل ابتدایی در اجتماعی شدن فرزندشان نقش دارند:
ـ از طریق آموزش مستقیم با دادن اطلاعات یا تقویت رفتارهای مطلوب
ـ به عنوان الگو در روند تعامل با فرزندان
ـ با کنترل جنبه‌های مختلف زندگی اجتماعی
بنابراین والدین از طریق آموزش مستقیم و هم از طریق نقش خودشان به عنوان یک الگو، در ارزیابی نوجوان از خود سهیم‌اند.
جو خانوادگی و روان شناختی خانواده در خانه‌های گوناگون با هم متفاوت است. حتی در یک خانه واحد، از زمانی به زمان دیگر برای افراد تغییر می‌کند. متأسفانه بیشتر نوجوانان، محیط خانوادگی خود را ناشاد، انتقادکننده و خرده گیرنده پنداشته و رفتار بقیه افراد خانواده را غیراخلاقی و تلافی جویانه تلقی می‌کنند و با این وضعیت همه اعضاء خانواده احساس ناخوشایندی دارند.
بیشتر نظریه‌ها و تحقیقات بر این عقیده‌اند که استقلال سالم به وسیله روابط سالم و توأم با حمایت والدین به دست می‌آید و طبق این یافته‌ها به نظر می‌رسد که بهترین شکل ایجاد تلاش برای استقلال در نوجوانان خانواده‌هایی است که به طور همزمان، هم حمایت‌کننده هستند و هم به نوجوان اجازه می‌دهند تا استقلال عاطفی کسب کند. بنابراین آنها شایستگی، اعتماد به نفس، غرور کاری و موفقیت تحصیلی بیشتری دارند.
احترام به حقوق فرزندان موجب تأمین عزت نفس شده و نوجوانی که از «حرمت خود» (عزت نفس) بالایی برخودار است، بهتر می‌تواند زندگی و با دیگران ارتباط برقرار کند.
● مدرسه
مراقبت‌های پرورش عزت‌نفس در بچه‌ها به عنوان بخشی ارزشمند و ضروری در فلسفه تعلیم و تربیت مطرح است. عمدتاً تمرکز بر رشد عزت نفس به عنوان عامل اصلی در دور کردن جوانان از اعتیاد و... نیز مطرح است. مدارس می‌توانند با شیوه‌های صحیح بر میزان عزت نفس مؤثر باشند، مثلاً فرصت دادن به دانش‌آموزان برای مطرح کردن حرف‌های خود، شناخت و ارزش گذاری صحیح از موفقیت‌ها، می‌تواند شیوه درست خودارزیابی (ارزشیابی از خود) را به دانش‌آموزان یاد داده و در کنار فعالیت‌های آموزشی بر عزت‌نفس آنان بیفزایند. اگرچه تمرکز بر عزت‌نفس، مدنظر برنامه‌ریزان است ولی شواهدی مبنی بر تأثیر این برنامه‌ها دیده نشده است. چنانچه در مدارس محیطی شاد و در جهت افزایش ابتکار عمل و ذوق برای دانش‌آموزان ایجاد شود، موجبات تصمیم‌گیری براساس ارزش‌های مورد قبول آنان فراهم شده و به تدریج با افزایش حس حرمت نفس به شایستگی‌های خود اعتماد کرده و همه آنها می‌تواند در انتخاب‌های آینده‌ او نیز اثرگذار باشد. در واقع افراد را می‌توان طوری بار آورد که به تواناییهای خود ایمان و شناخت درستی از خود و ویژگی‌های خود نیز داشته باشند و بی‌شک مدرسه یکی از این عوامل مهم است.
● گروه و محیط‌های اجتماعی
بسیاری از خشنودیها و ناکامیهای نوجوانان در ارتباط با دوست‌یابی و محبوبیت در جمع و گروه دوستان است. تعلق داشتن به گروه مفهومی خاص در بر دارد و از اهمیت خاصی برخوردار است، زیرا تعلق به گروه تشویق کننده و حمایت کننده است و از همه مهم‌تر به نوجوان احساس امنیت می‌دهد، تعلق گروه به معنای رشد در استقلال تدریجی از خانواده و مسئولیت پذیری است.
در واقع در گروه است که فرد به تعامل و کنش متقابل با افراد گوناگون می‌پردازد و به ارزیابی تأثیر متقابل فرد و دیگران نائل می‌شود و اصولاً پذیرفته شدن و تأیید گروهی به رشد شخصیت فرد کمک می‌کند و هرچه تأیید و تصویب دیگران بیشتر حاصل شود، فرد خود را بهتر می‌پذیرد و به خویشتن اعتماد می‌کند.
فرزانه اخباراتی

منبع : روزنامه اطلاعات