نگاهی به فیلم فرزند خاک ساخته محمدعلی باشه آهنگر

«فرزند خاک» حکایت صادقانه ای از نقش مثال زدنی زنان در هشت سال دفاع مقدس است. «فرزند خاک» اگرچه بر مبنای یافتن «مصطفی» پیش می رود ولی در حقیقت قصه «مینا»ست. دراین فیلم، مخاطب به شکل غیرمستقیم با مفاهیمی مانند «شهید» و «رزمنده» روبه روست و همین مساله سبب می شود که پس از مد تها، فیلمی کم نقص و نسبتا درخشان درباره دفاع مقدس ایران عزیز بر پرده سینماها بنشیند. شاید دلیل درخشان بودن فیلم در یک کلمه خلاصه شود: «پژوهش و تحقیق» محمدعلی باشه آهنگر در حدود ۱۰ سال مطالعه و بررسی انجام می دهد و در حقیقت، پیش تولید این فیلم آنقدر با حوصله وحساب شده انجام می شود که مخاطب را برای دیدن فیلم مجاب می کند.
«فرزند خاک» می دانست که مشکل اساسی فیلم هایی با مضمون دفاع مقدس در «شتاب زدگی در تولید» و «شعارزدگی» خلاصه می شود لذا تلاش کرد با پیش تولیدی منطقی و پژوهشی و پرهیز از شعارزدگی، تولیدی تاثیرگذار را روانه سینماها کند. البته «فرزند خاک» اشکالاتی اساسی هم دارد، اما کلیت فیلم آنقدر خوب است و در مقایسه با سایر فیلم های با این مضمون، آنقدر گام رو به پیش برداشته است که شایسته تقدیر نشان می دهد.
فیلمنامه تاثیرگذار محمدرضا گوهری در کنار فیلمبرداری رویایی علیرضا زرین دست و بازی به یاد ماندنی مهتاب نصیرپور و مهمتر از همه، کارگردانی بدون حاشیه محمدعلی باشه آهنگر، این محصول سازمان توسعه سینمایی سوره حوزه هنری را به شایستگی به عنوان یکی از برترین فیلم های سال لقب داد تا جایی که هم منتقدان و نویسندگان سینمایی در مقام تحسین آن برآمدند هم مخاطبان عام سینما که برخی شان هم اتفاقی آن را در برخی سینماها دیدند و لب به تمجید آن گشودند که همه اینها نشان دهنده آن است که «فرزند خاک» در ذهن مخاطب مانده است و کمتر به فراموشی سپرده شده است.
در این فیلم، فرزندی به دنیا می آید که شاید بتواند مصطفایی دیگر باشد برای ایران عزیز، مصطفایی که امثال او برای کشور کم نبوده و نیستند، آن هایی که دیروز برای وطن جنگیدند و بدن خود را سپر کردند و امروز نیز برای وطن مفید هستند. ممکن است فکر کنید فایده امروزی آن افلا کیان خاک نشین، این است که یاد آنان باعث زنده ماندن حماسه و ایثار در امروزیان می شود که البته درست است اما نگاه جالب «فرزند خاک» این است که استخوان های باقی مانده از این عزیزان، امروز هم برای عده ای از هموطنان، حکم امرار معاش و کسب رزق و روزی را دارد، آن جا که برخی از آنان با فروش بقایای جسد شهدای مدفون شده در خاک مرزها، امرار معاش می کنند و به فرزندان خود می رسند.
«فرزند خاک» یادآور این نکته مهم است که دفاع یک امر همیشگی و پایدار است و هیچ گاه تمام نمی شود آن جا که در ظاهر شاد و سرسبز صحنه، انفجاری مثال زدنی و مبهوت کننده رخ می دهد که به این زودی ها از ذهن تماشاگر فیلم محو نمی شود.
«فرزند خاک» به مخاطبان خود نیز احترام می گذارد، آن جا که لوح فشرده حاوی اطلا عات فیلم به صورت رایگان در سینماهای نمایش دهنده، تقدیم تماشاگران می شود. همچنین سایت اینترنتی این فیلم نیز راه اندازی شده است که البته به نسبت سایت ها و وبلا گ هایی که برای برخی فیلم های پیش از این هم راه اندازی شده بود، گامی رو به جلو برنداشته است و سایتی بسیار ابتدایی و ناقص است.
اما شاید مهمترین نقطه تاریک فیلم درباره پسر جوان مصطفی و مینا است آن جا که خودش و پرسشش رها می شود و فیلمنامه در این باره حرفی نمی زند و این در حالی است که فیلم درباره مینا و مظلومیت اوست اما با توجه به حضور پرسوناژ این پسر جوان و پرسش هایی که دارد، فیلمنامه می بایست او را نیز به سرانجامی می رساند که این امر اتفاق نیفتاده است. خلا صه آن که «فرزند خاک» به همه آنانی که ژانر دفاع مقدس را در سینمای ایران تمام شده می دانستند ثابت کرد که هنوز سوژه های بکر فراوانی در دفاع مقدس ما هست که کمتر به سراغ آنان رفته ایم، اگر جست وجو کنیم خواهیم یافت.

نویسنده : حسن حائری

منبع : روزنامه مردم‌سالاری