دیار پلاس و جاجیم

منطقه عربخانه در جنوب بیرجند کیلومتر ۱۳۰ جاده زاهدان و در شمال نهبندان قرار دارد که از شرق به کشور افغانستان، از غرب به کویر، از شمال به سربیشه و از جنوب به بخش شوسف منتهی می شود و امروز از نظر تقسیمات کشوری از مناطق پر جمعیت بخش شوسف شهرستان نهبندان است.
بر خلاف نویسندگان فرهنگ جغرافیایی ، شمار آبادی های آن از مرز ۴۰۰ پارچه آبادی هم می گذرد و جمعیت آن نیز، با وجود مهاجرت های بسیاری که به شهرهایی چون تهران ، مشهد ، کرمان و بیرجند صورت گرفته ، باز هم چشمگیر است. پیشه اصلی مردم آن دیار دامپروری و کشاورزی است که به علت نبود الگوی صحیح و خشکسالی های پیاپی سخت مورد تهدید قرار گرفته است. قالیبافی، گلیم ، پلاس و جاجیم از شمار هنرهای دستی محل و عمده محصولات کشاورزی آن غلات و میوه های متنوعی چون انار ، زردآلو و انگور است.
مقبره های متبرک امامزاده سیدعلی ، سیدالحسین و شیخ صالح که هر ساله زائران بسیاری دارند ، در این منطقه واقع شده اند که از این امامزاده ها کرامات و بزرگواری هایی صادر شده که زبانزد اهل محل است.
منطقه عربخانه از نظر منابع زیرزمینی دارای استعدادهای بالقوه و بالفعلی است که متأسفانه از این قابلیت ها فقط اندکی شناسایی شده و بالفعل در آمده که از جمله اینها ، معدن مس، قلعه زری و چندین معدن منیزیم است.
به علت همجواری ایران با سرزمین های عرب نشین از زمان های قدیم، روابط گوناگونی میان اعراب و کشور ما برقرار بود و گروه هایی از مردم عرب برای اسکان و زندگی بویژه در شرایط نامساعد طبیعی و سیاسی به سوی ایران می آمدند. تا قبل از ظهور اسلام ، اعراب مهاجر کمتر به ایران مهاجرت می کردند و عمده آنها در نواحی ای که زیر نفوذ و سیطره حکومت های ایرانی قرار داشت ، مستقر می شدند.
مهاجرت اعراب از صدر اسلام تا زمان حاضر ادامه یافته و بدیهی است که در بسیاری از نقاط ایران ، اعراب مهاجر بتدریج و به مرور زمان در جمعیت های محلی مستحیل شده و بسیاری از آنان از ویژگی های فرهنگی خود دور شدند و فرهنگ و زبان مردم ایران را آموختند ، بطوری که امروزه در برخی نقاط کشور تمیز و تشخیص اعراب از دیگر سکنه اگر غیر ممکن نباشد، کاری بس دشوار است.

فیض الله جمالی

منبع : روزنامه ایران