جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا
ورنی
ورنی گلیمی است فرش نما که بدون نقشه و به شکل ذهنی توسط زنان و دختران عشایرمناطق ارسباران،مغان در استان آذربایجان شرقی تولید میگردد.
مواد اولیه که جهت تولید ورنی بکار رفته میشود عبارتست از پود که از پشم، و تار و پودنازک که غالبا از نخ پنبه یی تهیه میشود. در گذشته با توجه به نوع معیشت عشایر مستقردر دشت مغان، گرما دوز و ارسباران پس از چیدن پشم از دامهای موجود منطقه در فصولمناسب، آنها را با دوکهای نخ ریسی سنتی ریسیده و پس از آن شستشو میدادند و سپسبا روشی بسیار ابتدایی با رنگهای شیمیایی پست در خود منطقه رنگرزی مینمودند. عمومااین شکل رنگرزی، از جنبه کیفی بزرگترین لطمه را به بازار و بازار یابی این کالاهای هنریسنتی وارد میگردد، لیکن از سال ۱۳۶۱ سازمان صنایع دستی ایران در قالب طرحهای عمرانی آذربایجان شرقی اقدام به تهیه و توزیع مواد اولیه مرغوب نموده و تحولی در ارتقا کیفیتولید ورنی بین عشایر منطقه بوجود آورده است. تولید ورنی عموما در نقاط قشلاقی انجاممیپذیرد و نقوشی که برروی این گلیم فرش نما نقش میبندد نشانگر محیط زیست وانعکاس آن در اذهان زنان و دختران عشایر است و نمودار ذهن توانا و استعدادهای بالقوهفکری آنان میباشد. بیشتر نقوش از اشکال حیوانات و وحوش منطقه تاثیر پذیرفته و نقشعمده حیوانات عبارتست از: گوزن، آهو، گرگ، سگ گله، بوقلمون، مرغ و خروس، گربه، مار،عقاب، گوسفند، ببر، شتر، شیر، روباه، شغال، طاووس، پرندگان محلیو...
عمل تولید صرفا خانگی بوده و ابزار آن از قبیل دار، دفتین، و... تماما در محل تهیه میشود و غالبا در همان اطاقی که خانوار عشایری سکوت دارد تولید صورت میپذیرد.
ساعات کار توسط زنان و دختران بهیچ عنوان تابع شرایط و نظم و ترتیب خاصی نیست، زیراتنها در زمانهای فراغت از امور جاری خانه و مشغله های دیگر تولید انجام میگیرد .
● تاریخچه:
بر اساس بررسیهای انجام شده تولید ورنی ظرف یکصد سال اخیر در دشت مغان مرسومگردیده است بروایت افراد مطلع، محل اصلی تولید منطقه قره باغ آذربایجان شوروی بودهکه براثر روابط و علقه های فرهنگی عشیره یی وترددهایی که در دو کناره رودخانه ارس انجام پذیرفته بتدریج ورنی ابتدا در منطقه ارسباران و سپس در بین ایلات و عشایر دشت مغانرایج گردیده است .
در حال حاضر تولید ورنی در سطح جهانی منحصر به ایران بوده و در ایران هم فقط در مناطقفوق الذکر وجود دارد، ویژگی تولید، عمل اقتباس یا مشابه سازی نظیر بسیاری اززیراندازهای دیگر از قبیل قالی و گلیم و... را در سایرنقاط ایران و جهان دشوار و حتی غیرممکن میسازد .
ورنیهای تولیدی آذربایجان معمولا در زمینه رنگهای لاکی، سرمهای، کرم، سفید، پیازی وآبی روشن با نقش حیوانات در وسط و حاشیه یی حداکثر به عرض بیست سانت در طرفینتولید میگردد .
اندازه رایج ورنیهای تولیدی بشرح زیر است:
▪ ورنی قالی بابعاد ۳۰۰-۲۰۰ سانتیمتر
▪ ورنی کناره بزرگ بابعاد ۳۲۰-۱۵۰ سانتیمتر
▪ ورنی کناره بابعاد ۳۱۰-۱۲۵ سانتیمتر
▪ ورنی زرع و نیم ۰جفت) بابعاد ۱۶۰-۱۱۵ سانتیمتر
▪ ورنی قالیچه بابعاد ۲۵۰-۱۲۰ سانتیمتر
▪ ورنی پشتی بابعاد ۱۰۰-۷۰ سانتیمتر ۹۰-۶۰ سانتیمتر
منبع : سفارت جمهوری اسلامی ایران ــ پاریس
همچنین مشاهده کنید