راهکارهای استفاده کمتر از خودروی شخصی

امروزه در جوامع شهری، ترافیک یکی از معضلات اساسی محسوب شده به گونه ای که علاوه بر تبدیل شدن به یک دغدغه همیشگی برای مدیریت شهری، هر روزه بر پیچیدگی ابعاد آن نیز افزون می شود. بنا به قول اندیشمندی که می گفت: «مشکلات را نمی توان در همان سطح فکری که ایجاد شده اند حل نمود» لذا کارشناسان حوزه حمل و نقل و ترافیک در سراسر گیتی با استفاده از دستاوردهای علوم و فنون بشری می کوشند با تلفیق علوم متفاوت، راهکاری را برای رفع معضل ترافیک در شهرها بدست آورند. اما به نظر می رسد هنوز توفیقات کامل در این راه میسر نگشته است، امید آن می رود که با تلاش همگانی و خرد جمعی و استمرار فعالیتها، این معضل جامعه شهری نیز به سامانی برسد. یکی از راههای روان سازی ترافیک شهری، کاهش استفاده از خودروهای شخصی است که در این نوشتار بر آنیم تا گزینه های متفاوتی را در این عرصه پیشنهاد و مورد بحث و بررسی قرار دهیم.
۱) سیستم حمل و نقل عمومی: بدیهی است آنزمان می توان خوشبین بود که شهروندان از خودروهای شخصی کمتر استفاده نمایند که از یک سیستم حمل ونقل عمومی کارا که دارای ویژگی هایی از قبیل ارزان، شیک، ایمن و سریع باشد برخوردار باشیم به همین منظور باید در پی آن بود تا چنین سیستمی را در شهرها ایجاد نمود.
۲) واقعی نمودن قیمت بنزین: با عنایت به یارانه ای که از سوی دولت برای سوخت خودروها وجود دارد، مزیت نسبی استفاده از خودرو شخصی هنوز پابرجاست لذا در صورتیکه قیمت تمام شده بنزین از صاحبان خودروهای شخصی اخذ گردد. مسلما دارندگان این نوع خودرو به سایر گزینه های حمل و نقل فکر خواهند نمود. اما در شرایط فعلی کسی حاضر نیست سایر شیوه های تردد را مورد ارزیابی یا احیانا انتخاب قرار دهد.
۳) دولت الکترونیک و خدمات الکترونیک: نظر به اجراء شدن طرح یاد شده ضروری است با اطلاع رسانی مناسب به شهروندان مبنی بر اینکه برای انجام امور اداری و خدماتی خود لازم نیست منزل یا محل کار خود را ترک نموده و از طریق تلفن، پست الکترونیک و اینترنت و... می توان بسیاری از کارها را انجام داد. به همین منظور لازم است بستر و زیرساختهای مناسب انجام کار الکترونیک را در ادارات و سازمانها نیز فراهم نمود که در صورت اجرا شدن آن بخشی از ترافیک کاهش یافت و در پی آن به راه افتادن خودروهای شخصی در خیابانها نیز کمتر شاهد خواهیم بود.
از طرفی با شکل گیری شرکتهای خدماتی می توان ضمن کاهش هزینه های اضافی تحمیل شده بر فرد و جامعه شاهد خلوت تر شدن خیابانها از حجم بالای خودرو باشیم.
به عنوان مثال چنانچه یک خانواده قصد خرید مایحتاج منزل را داشته باشد و خود اقدام به این کار نماید مجبور است یا از خودرو شخصی یا جمعی استفاده نموده که علاوه بر هزینه وقت صرف شده، هزینه کرایه و یا سوخت خودرو، هزینه افزایش آلودگی محیط زیست و دهها نوع هزینه پنهان دیگر بپردازد که در این صورت هزینه تمام شده واقعی خرید او بسیار زیاد خواهد بود. این در حالی است که اگر همین خرید توسط شرکتهای خدماتی برای خانواده های یک محله یا منطقه صورت پذیرد به لحاظ هزینه های متحمل شده بر جامعه شهری بسیار کمتر خواهد بود.
۴) پرداخت هزینه های واقعی استفاده از خودروهای شخصی:
بدیهی است ارائه هرگونه خدمتی در سطح شهر باید هزینه واقعی آن از استفاده کنندگان دریافت شود. لذا افرادی که مایلند از خودرو شخصی استفاده نمایند باید هزینه تمام شده آن را پرداخت نمایند. لذا پرداخت قیمت واقعی حق پارکینگ در سطح شهر و پرداخت عوارض واقعی مربوط به استفاده از امکانات شهر نظیر خیابان ها و معابر، و سامانه های کاهش آلودگی زیست محیطی توسط افرادی که از خودروهای شخصی استفاده نماینده مورد انتظار است.
۵) فرهنگ سازی در خصوص کاهش استفاده از خودرو شخصی:
نوع نگاه شهروندان به مقوله ترافیک و استفاده از خودرو شخصی حائز اهمیت است. آن زمان که شهروندان بر این باور باشند که با تلاش جمعی و رعایت حقوق دیگران است که می توان شاهد شهری آرام و ایمن و توأم با رفاه بود و تا آنجایی که برای هر فرد مقدور است باید تلاش نماید که بر بهداشت روانی و اجتماعی شهر اثر مثبت بگذارد لذا تعمیق و گسترش این تفکر و دیدگاه، تلاش همگان را به سمتی هدایت خواهد نمود که کمتر از خودرو شخصی استفاده نماید چرا اینکه با استفاده از این امکان فردی، جامعه از جهات مختلف روانی و زیست محیطی و پرداخت هزینه های بالاسری اجتماعی دچار کاستی خواهد شد. لذا باید منافع جمع را بر فرد ترجیح داد تا این تفکر نهادینه خواهد گردد و کمتر از خودرو شخصی استفاده کنند.
۶) ضرورتا باید یادآوری شود که آن هنگام امید موفقیت در کاهش استفاده از خودروهای شخصی حاصل خواهد شد که راه کارهای بیان شده همراه، هماهنگ و همزمان با هم اجراء شود تا نتایج ملموسی از رهگذر به کار بستن آنها به دست آید.

بهروز اکرمی

منبع : روزنامه کیهان