۱۱ ژوئیه سال ۱۸۴۱ ـ عملیات نظامی ناموفق آقا خان محلاتی

آقاخان محلاتی (فرقه اسماعیلیه) که در زمان محمدشاه قاجار دست به چند اقدام مسلحانه ناموفق زده بود یازدهم ژوئیه سال ۱۸۴۱ میلادی پس از عبور از کویر لوت از طریق قائن رهسپار افغانستان و از آنجا عازم هند شد.
آقا خان، نخست در کرمان بپاخاسته بود که شکست خورد و فیروز میرزا حاکم کرمان وی را به تهران فرستاد، ولی محمدشاه او را بخشید. آقا خان پس از ترک تهران ، با کسان خود در منطقه «شهر بابک» به ایستادگی مسلحانه دست زد ، ولی از نیروهای دولتی شکست خورد و به فارس عقب نشینی کرد و از آنجا دوباره به منطقه کرمان رفت و به ایستادگی دست زد که باز شکست خورد و چون خانعلی خان فرمانده نیروهای دولتی از او دست بردار نیود , در راور کرمان تصمیم به خارج شدن از ایران گرفت.
پاره ای از مورخان نوشته اند که آقاخان در حمله سال ۱۸۴۰ به کرمان (حمله دوم) از حمایت انگلیسی ها برخوردار بود. انگلیسی ها در آن زمان می کوشیدند تا با فراهم ساختن مشکلات و درگیری های داخلی، دولت ایران را از تلاش مسلحانه برای حفظ «هرات» و مناطق اطراف آن که از بدو تاسیس کشور ایران قطعه ای از خاک این کشور بودند ،منصرف کند و احتمالا حمابت از آقاخان در همین راستا صورت گرفته است. آقاخان پس از ورود به هند تلاش کرد که باجلب نظر دربار تهران به ایران باز گردد و هدایایی هم برای ناصرالدین شاه که تازه شاه شده بود فرستاد که امیر کبیر برای آقاخان پیام فرستاد که اگر پای به مرز ایران بگذارد دستگیر و مجازات خواهد شد. دولت انگلستان که حامی آقاخان بود و از او سود می برد اجازه داد که در هند باقی بماند و آقاخان در آغاز کار بمبئی را برای سکونت برگزید و سپس به منطقه سند رفت. پس از آقا خان پسر و نوه هایش جانشینش شدند . پیروان فرقه اسماعیلیه را ۲۰ میلیون تن بر آورد کرده اند.
در زمینه تضعیف بنیه نظامی ایران و تداوم این ضعف اقدامهای متعدد دیگر از سوی دولتهای استعمارگر صورت می گرفت که پاره ای از این اقدامات از طریق تبلیغات منفی بود . برای مثال : به استهزا ء گرفتن اقدام میرزا آقاسی ایروانی رئیس الوزراء محمد شاه که قسمت قابل ملاحظه ای از پول خزانه کشور را صرف ریختن « توپ » کرده بود . این استهزائ نیز با همین هدف و با نقشه خارجی صورت می گرفت ، که مقام دیگری در صدد تقویت بنیه دفاعی ایران بر نیاید.
« تاریخ » نشان داد که عمل میرزا آقاسی و نیز امیر کبیر در تقویت ارتش ، کار بجایی بوده است. کار به تمسخر گرفتن عمل میرزا آقاسی (ساختن توپ ) , در سالهای دهه ۱۳۲۰ که نیمی از سالهای آن ایران در اشغال نظامی متفقین بود با همان هدف از سر گرفته شد و این بار به کتابهای درسی تاریخ دبیرستانها هم راه یافت تا در ذهن نوجوانان اثر منفی بگذارد و شستشوی مغزی شوند که دولت دکتر مصدق تالیف کتابهای درسی دبیرستانی را از انحصار دولت خارج ساخت که پس از او، دوباره به دست دولت افتاد.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز