روش های عملی در تربیت

الف ) از روش های تربیتی قرآن این است که الگوها را معرفی می کند:
«لقد کان لکم فی رسول الله اسوهٔ حسنه لمن کان یرجوالله و الیوم الاخر و ذکرالله کثیراً» (احزاب/۲۱)
اولین الگو در تربیت فرزند، پدر و مادر هستند. اگر والدین معتقد به اجرای احکام الهی باشند بهترین تأثیر را خواهد داشت.
امام علی(علیه السلام) در سفارشی به امام حسن(علیه السلام) می فرمایند:
و بدان ای پسرم! بهترین چیزی را که سزاست تو از وصیت من فراگیری، پرهیزگاری و ترس از خدا و اکتفا نکردن به آنچه خدا برتو واجب گردانیده و فرا گرفتن آنچه پدران و خویشان نیکوکردار گذشته ات برآن بوده اند می باشد(همچون ابوطالب، جعفرطیار، حمزه) زیرا اینان اندیشه بینای خود را ترک نکردند. (در خود نگریسته، سعادت و خوشبختی را یافتند)
▪ از سفارش حضرت علی (علیه السلام) به امام حسن (علیه السلام) این مطالب فهمیده می شود:
- پرهیزگاری و ترس از خدا
- اکتفا نکردن به آنچه خدا واجب گردانیده بلکه اعمال مستحب نیز صورت گیرد.
- مروری بر تاریخ وسیره افراد نیکوکار گذشته.
-درون نگری و اینکه خداوند برای انسان سعادت و خوشبختی را می خواهد.
ب ) قصه گویی:
والدین از طریق قصه گویی می توانند روش های تربیتی را اجرا کنند. قرآن در مواردی به سرگذشت پیشینیان می پردازد که موجب عبرت و پندآموزی می باشد. «فاعتبروا یا اولی الابصار» (یوسف/۱۱۱)
در حقیقت قرآن، داستان سرایی را وسیله ی زدودن غفلت ها می داند.«نحن نقص علیک احسن القصص» (یوسف/۳)
ج )کرامت نفس:
عقیده روان شناسان این است که با احترام و محبت به کودک، بسیاری از مشکلات کودک حل خواهد شد. نباید کودک را در مقابل دیگران کوچک شمرد یا تنبیه کرد و برای انجام خطاها ملامت نمود.
د ) انتخاب درست دوست:
از دیگر روش های عملی تربیت انتخاب دوست و تعیین حدود و رفاقت و راهنمایی کردن کودک می باشد.
ه ) معذرت کودک را بپذیرند:
والدین به هنگام پشیمانی فرزند از خطا، عذرش را بپذیرند و بی سبب او را تنبیه نکنند، بلکه با تشویق و صبر آنها را به صلاح دعوت کنند.
روش های بالا، روش هایی بودند که والدین باید مراعات می کردند، اما یک اصل کلی وجود دارد و آن این است که والدین ابتدا باید خویشتن را تربیت کنند. اگر والدین خودشان دارای صفات نکوهیده باشند، نمی توانند در فرزندشان، صفات پسندیده را به وجود آورند.
▪ قرآن در این باره می فرماید:
«اتأمرون الناس بالبروتنسون انفسکم و انتم تتلون الکتاب افلا تعقلون» (بقره/۴۴).آیا شما مردم را به نیکی امر می کنید، درحالی که خویشتن را فراموش کرده اید.
فرزندان ما هر گونه که باشند خوش رفتار یا بدرفتار، راستگو یا دروغگو، حسود یا خیرخواه همه این صفات را از پدر و مادر خود کسب کرده اند.
▪ الگوهای جاویدان تربیتی
برنامه های عملی همیشه مؤثرترین برنامه هاست، چون عمل حکایت از ایمان عمیق انسان به گفتارش می کند و سخنی که از دل برآید، لاجرم بر دل نشیند.
وجود الگوها و سرمشقهای بزرگ وسیله مؤثری در تربیت می باشد به همین دلیل، پیامبر و پیشوایان معصوم مهمترین شاخه هدایت را با عمل نشان می دادند. قرآن کریم الگوها و سرمشقهایی در همه زمینه ها برای مؤمنان معرفی کرده است. ازجمله در سوره ممتحنه آیات۴-۶ و در سوره احزاب، شخص پیامبر به عنوان اسوه معرفی شده است.
▪ خاتمه:
در انتهای این سلسله مقالات ، چند توصیه و راهکار را برای پدران ذکر می کنیم. اگر پذیرای این نکات باشند، در تربیت فرزند موفق می شوند.
▪ این توصیه ها عبارتند از:
- پدر در عین قدرت نمایی و اقتدار باید به گونه ای عمل کند که کودک از او تصور عدالت توأم با مهر داشته باشد.
- امتیاز و برتری خود را نسبت به فرزند، در سایه قدرتمند بودن نداند، بلکه در سایه ابتکار و دانایی بداند.
- باید روابطش را براساس احترام و پذیرش و موقعیت او قرار دهد.
- مراقب رفتارش باشد.
- باید پدر کاری کند که فرزند همیشه مشتاق دیدارش باشد، نه اینکه از او بگریزد.
- پدر باید به فنون و روشهای تربیت آگاه باشد و برای تربیت فرزند وقت بگذارد.

منبع : تبیان