آشنایی با سل و راه های مقابله با آن

سل یک بیماری واگیردار است. میکروب عامل این بیماری «میکوباکتریوم توبرکولوزیس» یا باسیل کخ نامیده می شود. نوعی از این بیماری که به سل گاوی موسوم است، میان انسان و چهارپایان مشترک است. سل عبارت است از یک عفونت باکتریایی مسری حاد یا مزمن که اول ریه ها را درگیر می کند، ولی ممکن است به سایر اعضا (استخوانی، کلیوی و... ) گسترش یابد. سل دوران کودکی ممکن است مننژیت سلی ایجاد کند. سل در بزرگسالان معمولاً ریه ها را درگیر می کند. بیماری سل که زمانی تحت کنترل بود، در حال حاضر به دلیل ایدز، فقر و سوءمصرف الکل و مواد مخدر دوباره ظهور کرده است .
▪ علل ؛عفونت در اثر میکروب (باسیل کخ یا میکوباکتریوم توبرکولوزیس ) ایجاد می شود.
▪ راه های انتقال؛این بیماری به طور عمده از طریق تنفس منتقل می شود. اصلی ترین راه ابتلا، استنشاق ترشحات یا غبارآلوده به باسیل سل است که معمولاً ناشی از تماس با بیمار مسلول درمان نشده است. بیماری سل به وسیله قطره های ریز موجود در هوا از فردی به فرد دیگر منتقل می شود و اغلب افرادی را که در ارتباط نزدیک با فرد بیمار باشند، درگیر می کند. بنابراین همه اعضای خانواده فرد بیمار در معرض ابتلا به این بیماری هستند. فردی که دچار عفونت فعال سلی است اگر سرفه یا عطسه کند و جلوی دهان و بینی خود را نگیرد، قطره هایی که حاوی میکوباکتریوم یا میکروب سل هستند، در هوا پخش می شوند و اگر فرد دیگری که نزدیک فرد مبتلا است، این قطره ها را استنشاق کند، باعث ابتلای او خواهد شد. بنابراین افراد مبتلا هنگام عطسه و سرفه باید همیشه برای پوشاندن دهان و بینی خود از دستمال استفاده کنند و پس از آن، دست های خود را با دقت بشویند. البته این به آن معنا نیست که فرد مبتلا به سل باید قرنطینه شود. در تماس کوتاه و گذرا امکان انتقال بسیار کم است، اگرچه غیرممکن نیست. بسیاری از مردم میکروب سل در بدن شان وجود دارد، اما مبتلا به بیماری سل فعال نیستند. در نوع سل گوارشی (گاوی)، خوردن لبنیات آلوده و شیر غیرپاستوریزه می تواند عامل ایجاد بیماری باشد.
▪ علائم و نشانه ها؛تب طولانی مدت ، تعریق شبانه، کاهش وزن ، خستگی مزمن ، سرفه خلط دار مزمن و گاهی همراه دفع خون، درد قفسه سینه و تنگی نفس
▪ روش های تشخیص ؛آزمون پوستی توبرکولین (تست مانتو)، کشت خلط، رادیوگرافی قفسه سینه، نمونه برداری بافتی
▪ پیشگیری ؛
۱) واکسیناسیون به موقع نوزادان با واکسن ب ث ژ (حداکثر طی ۸ هفته بعد از تولد)
۲) رعایت اصول بهداشتی در مواجهه با هر فرد بیمار
۳) ارتقای آموزش های بهداشتی و سطح اقتصادی فرهنگی در جامعه
۴) اصلی ترین راه مبارزه با این بیماری شناسایی افراد مبتلا و درمان آنها با داروهای ضدسل است.
▪ درمان؛خوشبختانه بیماری سل در حال حاضر با درمان قابل علاج است و داروهای موثر ضد این بیماری سال هاست که جان هزاران نفر از مسلولان را نجات داده است. با این حال ذکر نکات ذیل در این باره ضروری است؛
۱) درمان بیماری به صورت شش ماهه است که در دو ماه اول چهار دارو و در چهار ماه بعد دو دارو صبح هنگام، یکجا و به صورت ناشتا برای بیمار تجویز می شود که متاسفانه حجم بالای دارو همراه با بهبود نسبی، سبب می شود فرد مسلول درمان را ترک کرده که باعث مقاوم شدن میکروب به داروها شده و هزینه درمان و میزان بستری و مرگ و میر را افزایش می دهد.
۲) بیماری ایدز در سال های اخیر علاوه بر تمام عواقب شومی که برای جامعه بشری داشته، متاسفانه باعث برگشت بیماری سل شده است.
۳) بهبود تغذیه، استراحت کافی، نور و تهویه مناسب از پایه های اصلی درمان هستند و شیوع این بیماری صرفاً با بهبود اوضاع اجتماعی ، اقتصادی ابنای بشر به میزان زیادی کاهش یافت.

منبع : روزنامه اعتماد